คำแนะนำเบื้องต้นการใช้ปุ๋ย
ข้าว
แบ่งใส่ครึ่งหนึ่งของปริมาณแนะนำหลังถอนแยกหรือย้ายกล้าแล้วประมาณ 5-10 วัน ครั้งที่สอง ใส่ปุ๋ยส่วนที่เหลือหลังจากใส่ครั้งแรก 35 วัน หรือ เมื่อต้นข้าวเริ่มตั้งท้อง
พืชผักสวนครัว
แบ่งใส่ปุ๋ยครึ่งหนึ่งของปริมาณแนะนำหลังปลูก 15-20 วัน หรือหลังจากถอนแยกหรือย้ายกล้า 5 วัน ครั้งที่สองใส่ปุ๋ยที่เหลือ หลังจาก ครั้งแรก 10 วัน วิธีการใส่ปุ๋ยให้โรยปุ๋ยข้างแถวแล้วกลบปุ๋ย
ไม้ผล/ไม้ยืนต้น
อายุ 5 ปีขึ้นไป หรือให้ผลผลิตแล้ว แบ่งใส่ปุ๋ยครั้งที่หนึ่งครึ่งหนึ่งของปริมาณแนะนำหลังจากเก็บผลผลิตและตัดแต่งกิ่ง ใส่ที่เหลือ หลังจากใส่ครั้งแรก 3-4 เดือน
วิธีการใส่ โดยโรยปุ๋ยรอบรัศมีทรงพุ่มแล้วกลบปุ๋ย สำหรับไม้ผล/ไม้ยืนต้นที่เริ่มปลูกหรืออายุน้อยกว่า 5 ปี ให้ลดปริมาณปุ๋ยลง มาตามส่วน เช่น แนะนำให้ใส่ 1 ก.ก. (10ขีด)
ถ้าเป็นไม้ที่เริ่มปลูกให้ใส่เพียง 2 ขีดรองก้นหลุมปลูก ถ้าเป็นไม้ที่มีอายุต่่ากว่า 5 ปีหรือยังไม่ให้ผลผลิต เช่น ไม้อายุ 3 ปีให้ใส่ 6 ขีด วิธีการใส่ปุ๋ย คือโดยใช้ไม้หรือเสียมเจาะดินรอบๆ รัศมีทรงพุ่มลึกประมาณ 15-20 ซม.ต้นละ 5-10หลุม แบ่งใส่ปุ๋ยให้ทั่วแล้วกลบปากหลุม
สนามหญ้าหรือทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์
ใส่ปุ๋ยหลังตัดหญ้าหรือหลังจากปล่อยสัตว์เข้าไป แบ่งปริมาณปุ๋ยที่ใส่แต่ละครั้งจากปริมาณแนะนาต่อปีหารด้วย จ านวนครั้งที่ตัดหญ้าหรือปล่อยสัตว์เข้าไปในแต่ละปี
พืชไร่
แบ่งใส่ปุ๋ยครั้งที่หนึ่งโดยโรยข้างแถวพืชเมื่อพืชอายุ 15-20 วัน แล้ว กลบปุ๋ย ใส่ปุ๋ยที่เหลือครั้งที่สองเมื่อพืชอายุ 30-45 วันโดยโรยปุ๋ย ข้างแถวแล้วกลบปุ๋ย
อัตราแนะนำจากผลการวิเคราะห์ดิน
เป็นปริมาณปุ๋ยเคมีหรือปุ๋ยวิทยาศาสตร์ที่ใช้สำหรับดินและพืชแต่ละชนิดต่อปี ที่คาดว่าจะให้ผลผลิตสูงสุด เกษตรกรควรคำนึงถึงต้นทุนราคาปุ๋ยและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ในการผลิต เปรียบเทียบกับราคาผลผลิต ถ้าราคาผลผลิตต่ำหรือต้นทุนการผลิตสูง ควรลดปริมาณ การใช้ปุ๋ยที่จะใช้ลง แต่ปริมาณปุ๋ยเคมีที่ใช้ไม่ควรต่ำกว่า 60% ของปริมาณที่แนะน าไว้หากใส่ปุ๋ยที่แนะนำไว้ติดต่อกัน 3 ถึง 4 ปีต่อจากนั้นอีก 2 ถึง3 ปี สามารถลดปริมาณปุ๋ยลงเหลือ 2/3 หรือ ½ ส่วน ควรเก็บตัวอย่างดินส่งไปตรวจใหม่ทุกๆ 3 ถึง 4 ปี จะทำให้การใช้ปุ๋ยและการปรับปรุงดินมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ช่วงเวลาในการใส่ปุ๋ยเคมี
ดินต้องมีความชื้นเหมาะสม ไม่แห้งหรือชุ่มเกินไปหรือมีน้ำขัง
การใส่ปูน
เพื่อลดความเป็นกรดหรือความเปรี้ยวของดิน เหตุที่ต้องลดความเป็นกรดของดินให้ใกล้ความเป็นกลางเพราะ ดินที่มีค่าความเป็นกรดเป็น ด่างใกล้ความเป็นกลางจะปลดปล่อยธาตุอาหารให้พืชได้ดีมากขึ้น
ค่าความต้องการปูน
หมายถึงปริมาณปูนที่ใช้เพื่อปรับค่าความเป็นกรดให้เป็นกลาง ปูนที่ใช้โดยทั่วไปเช่น หินปูนบด ปูนขาว ปูนมาร์ล และปูนโดโลไมท์ เป็นต้น ควรเลือกปูนที่หาได้ง่ายและราคาถูก โดยเทียบจากปริมาณดังต่อไปนี้
ปูนขาว 100 ก.ก. = ปูนมาร์ล 150 ก.ก. = ปูนโดโลไมท์ 140 ก.ก.
วิธีการใส่ปูน
ควรคลุกปูนกับดินก่อนทำการปลูก 1 – 2 สัปดาห์ หากใส่ในพื้นที่ที่ปลูกพืชแล้วควรคลุกกับดินรอบต้นพืชในความลึกประมาณ 15-20 ซม. ให้ทั่วกัน
การใส่ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยหมัก
ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยหมักคือปุ๋ยที่ได้จากส่วนของซากพืช ซากสัตว์ที่เน่าเปื่อยสลายตัว เช่น มูลสัตว์ (ปุ๋ยคอก) ปุ๋ยหมัก เทศบาล ปุ๋ยพืชสดเป็นต้น การใส่ปุ๋ยอินทรีย์หรือปุ๋ยหมักจะทำให้ดินมีอินทรียวัตถุสูงขึ้น ดินเกิดความร่วนซุย ดูดซับน้ำได้ดี ลดระดับความเป็นกรดของดิน และ ดินปลดปล่อยธาตุอาหารให้พืชได้ดียิ่งขึ้น การใช้ปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยหมักร่วมกับปุ๋ยเคมีจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ปุ๋ยเคมีให้มากยิ่งขึ้น
วิธีการใส่ปุ๋ยหมัก
- ข้าว หว่านทั่วพื้นที่แล้วไถกลบก่อนปลูก
- พืชไร่ ใส่เป็นแถวตามแนวปลูกแล้วคลุกเคล้ากับดิน
- ไม้ผล/ไม้ยืนต้น ใส่ปุ๋ยหมักตอนเตรียมหลุมปลูกโดยคลุกเคล้ากับดินแล้วใส่ด้านล่างของหลุม ใส่ปุ๋ยหมักตอนที่พืชเจริญแล้วโดยใส่ ปุ๋ยหมักในร่องรอบต้นตามแนวทรงพุ่มแล้วกลบด้วยดิน